Ślad węglowy – co to tak naprawdę jest?

W ostatnich latach coraz częściej słyszymy o konieczności redukcji śladu węglowego. Pojęcie to pojawia się w kontekście zmian klimatycznych, odpowiedzialnego biznesu, a nawet codziennych decyzji konsumenckich. Ale co to właściwie jest ten ślad węglowy? Czy każdy go wytwarza? I co mogą z tym zrobić firmy – szczególnie te, które wprowadzają produkty na rynek?

Czym jest ślad węglowy?

Ślad węglowy (z ang. carbon footprint) to całkowita ilość emisji gazów cieplarnianych, głównie dwutlenku węgla (CO₂), ale także metanu (CH₄), podtlenku azotu (N₂O) i innych, które są generowane bezpośrednio lub pośrednio przez daną osobę, firmę, produkt, usługę, wydarzenie lub proces.

W praktyce oznacza to, że wszystko, co robimy – od produkcji ubrań, przez jedzenie mięsa, po korzystanie z prądu – ma wpływ na klimat.

Ślad węglowy wyraża się najczęściej w ekwiwalencie ton CO₂ (tCO₂e), co pozwala porównać emisje różnych gazów cieplarnianych w jednej wspólnej jednostce.

Rodzaje śladu węglowego

Ślad węglowy dzielimy zazwyczaj na trzy zakresy (tzw. zakresy emisji, ang. scopes) – szczególnie w kontekście firm:

1. Zakres 1 – emisje bezpośrednie
   Są to emisje powstałe bezpośrednio w wyniku działalności firmy, np. spalanie paliwa w samochodach firmowych, emisje z kotłów grzewczych, procesów produkcyjnych.
2. Zakres 2 – emisje pośrednie związane z energią
   Dotyczy emisji związanych z zakupioną energią elektryczną, cieplną lub chłodniczą – czyli z tym, co firma zużywa, ale nie produkuje samodzielnie.
3. Zakres 3 – inne pośrednie emisje
   Najtrudniejsze do obliczenia, ale często największe. Obejmuje emisje związane np. z produkcją materiałów, transportem towarów, podróżami służbowymi, cyklem życia produktów, a nawet emisje generowane przez konsumentów po zakupie produktu.

Ślad węglowy wprowadzających produkty na rynek

Firmy, które wprowadzają produkty na rynek, mają szczególną odpowiedzialność. To one decydują o:

• rodzaju użytych materiałów (np. tworzywa sztuczne, papier z recyklingu),
• sposobie pakowania i dystrybucji,
• emisjach związanych z produkcją, logistyką i końcowym użytkowaniem produktu.

Obliczenie i redukcja śladu węglowego produktów staje się coraz częściej wymogiem klientów, partnerów biznesowych oraz prawa unijnego, np. w kontekście Zielonego Ładu czy przyszłego obowiązku raportowania ESG (Environmental, Social, Governance).

Jak oblicza się ślad węglowy?

Obliczanie śladu węglowego wymaga analizy danych dotyczących zużycia energii, transportu, materiałów czy zachowań użytkowników. Najczęściej stosuje się tu:

• standardy takie jak GHG Protocol,
• narzędzia i kalkulatory online,
• współpracę z wyspecjalizowanymi firmami audytorskimi.

Można liczyć ślad węglowy całej organizacji, konkretnego produktu, a nawet pojedynczego procesu.

Dlaczego warto mierzyć i ograniczać ślad węglowy?

Ochrona klimatu

Zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych to klucz do walki z globalnym ociepleniem i ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi.

Korzyści biznesowe

Firmy, które znają swój ślad węglowy, mogą:

• zidentyfikować obszary do optymalizacji i obniżyć koszty,
• przygotować się do obowiązków raportowania niefinansowego,
• zwiększyć swoją atrakcyjność dla klientów i inwestorów.

Zgodność z przepisami

W Unii Europejskiej rośnie presja legislacyjna, m.in. w ramach pakietu Fit for 55 czy rozporządzenia PPWR. Ślad węglowy staje się elementem raportów ESG i będzie brany pod uwagę przy zamówieniach publicznych czy udzielaniu finansowania.

Co możesz zrobić już dziś?

• Zacznij od małych kroków: ogranicz zużycie energii, zoptymalizuj transport, wybieraj lokalnych dostawców.
• Policz ślad węglowy swojego produktu lub firmy – nawet uproszczony audyt da Ci obraz sytuacji.
• Komunikuj działania ekologiczne – konsumenci chcą wiedzieć, że robisz coś dla planety.
• Rozważ kompensację śladu węglowego – np. poprzez sadzenie drzew czy wspieranie projektów odnawialnych źródeł energii.

Podsumowanie7

Ślad węglowy to realna miara wpływu naszych działań na klimat. Dla firm – zwłaszcza tych, które wprowadzają produkty na rynek – jest to sygnał, by przyjrzeć się swoim procesom i odpowiedzialnie zarządzać emisjami. Zmniejszanie śladu węglowego to nie tylko wyzwanie, ale też szansa na rozwój, innowacje i lepsze relacje z otoczeniem.